اپیزود هشتم

سارا: اینجا لانه خرگوش با یه قسمت دیگه از این پادکست من سارا همراه ضیا اومدیم که سفری به لانه خرگوش بیت کوین بریم . این قسمت هشتمه .

موضوعات این هفته پادکست : افسانه توزیع بیت کوین

سارا :بیت کوین اوج‌های قیمتی جدیدی رو امسال ثبت کرده و تقریبا همه‌ی هولدرهای بیت کوین در وضعیت سبز قرار دارن. بیت کوین یکی از بهترین عملکردها رو بین دارایی‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری داشته. از ابتدای سال میلادی تا به الان بیش از ۱۰۰ درصد رشد کرده و به عنوان مثال در مقایسه با ۲۱ درصدی که نزدک رشد داشته، بسیار قابل توجه هست. این رشد قیمتی باعث میشه که عموم مردم مجددا درمورد بزرگترین دارندگان بیت کوین کنجکاو بشن و بخوان بدونن که چه مقدار بیتکوین در اختیار چه افرادی هست. چه افرادی بیشترین سود رو از رشد قیمت بیت کوین بدست میارن!

برخلاف اغلب دارایی‌های سنتی، بیت کوین از شفافیتی بینظیر برخوردار است. شفافیت شبکه بیت کوین، مخزنی غنی از وضعیت توزیع سرمایه و اطلاعات شبکه‌ برامون به ارمغان آورده. تک تک تراکنش‌های بیتکوین از لحظه‌ی پیدایش بیت کوین تا به امروز همگی ثبت شده و قابل مشاهده هستند و در دفتری عمومی یا همان بلاکچین ذخیره می‌شوند. هر شخصی در دنیا که نرم افزار گره‌ی بیتکوین را اجرا کند می‌تواند این اطلاعات را از دیگر گره‌های شبکه دریافت و ذخیره کند. این فرآیند شفاف و بدون قید و شرط یکی از بنیادهای اساسی شبکه بیت کوین است چرا که امکان بررسی و صحت سنجی تمام تاریخچه‌ی تراکنش‌ها، آدرس‌ها و موجودی‌ آن‌ها را به تمامی افراد در جهان می‌دهد.

ضیا:سارا مرسی بابت این توضیحات . موضوع بحث امروز بررسی آدرس به اصطلاح نهنگ های بیت کوین . کسایی که مقدار زیادی بیت کوین دارن رو میگن نهنگ . حالا یه اصطلاحی مثل کوسه و دلفین و اینا هم میگن که مثلا اشاره به این داره که کدوم یکی از اینا چه مقدار بیت کوین داره . البته هیچ قاعده جا افتاده و شرط و شروطی هم وجود نداره که بگه مثلا چه مقدار بیت کوین داشته باشی کدوم یکی از اینایی و عمدتا فکرکنم داشتن بالای یکی دوهزار بیت کوین رو میگن نهنگ بیت کوین اما اون مهم نیست . در کل باید با دراختیار داشتن گره بیت کوین و یه مقدار تفحص و داده کاوری و چارت ساختن و اینجور کارها توی تاریخچه نقل و انتقال بیت کوین میتونیم وضعیت نهنگ ها رو بررسی کنیم ولی خوب یه مقدار سخره آمیز هم است که همین شفافیت که میتونه به ما درک بهتری هم بده اگه خوب تحلیل نشه اون وفت نتایج خیلی بدی ازش در میاد .

مثل وقتی که تیترهای خبری بیان بگن که بیت کوین زیادی تو دست عده اندکی از افراد است که سرمایه گذارهای خیلی بزرگی ان و تو روزهای اولیه بیت کوین مثلا اومدن مقدار زیادی بیت کوین استخراج کردند یا با قیمت خیلی ارزونی خریدنش . اینجور تیترها رو واسه ما میسازه .

بذارید یه مقداری گنگ و مبهم رو به نوبه خودمون سعی کنیم شفاف کنیم . اگه یه نگاه سرسری بندازیم به وضعیت توزیع بیت کوین یعنی در حد همون تیترهای خبری میبینیم خوب تا این لحظه از هیجده میلیون و نهصد هزار تا بیت کوین استخراج شده ، هیجده میلیون و هفتصد هزار تاش در اختیار 10 درصد آدرس هاست و اگه باز اینو بشکنیم هیفده میلیون تا از اونا هم در اختیار 1 درصد از آدرس هاست . یعنی اگه پول دارترین آدرس های بیت کوین رو توی 10 درصد بالای هرم ببینیم اونا هیجده و هفت میلیون تا بیت کوین دارن و باز هم تو هرم اگه بریم بالاتر 1 درصد بالای هرم حاوی هیفده میلیون تا از اون بیت کوین هاست . خیلی بد به نظر میاد حق دارند که بهش انتقاد کنند نه !

سارا :نمیدونم. بزار بررسی رو دقیق تر و کامل تر کنیم اونوقت ببینیم چطوری میشه . چون این اطلاعات غلط انداز و سطحی ان ، فقط Face ماجرا اند .چرا که عمده این آدرس ها مال سازمان ها و شرکت هایی که بیت کوین های کاربراشون رو یه جا جمع کردند و برای اونها دارند نگه داریشون میکنند . مثلا مثل یه حوض پر از بیت کوینه شبکه بیت کوین به نظر میاد که مال یه نفر باشه اما در واقع هزاران یا شاید حتی میلیون ها شخص باشند که هر کدوم صاحب قسمتی از اون حوض هستند . شرکت ها و سازمانهایی مثل Exchange ها ، صندوق های سرمایه گذاری و یا هر سازمان حضانتی دیگه که پول کاربران رو پیش خودش نگه داری میکنه .

Exchange ها یعنی مثل چی ! یعنی مثل شرکت های Binance ، Karaken، Coinbase و هزاران Exchange دیگه که خدمات معامله کردن بیت کوین ارائه میکنن و بیت کوین کاربراشون رو در حضانت یا امانت یا چطوری بگم یعنی بیت کوین صدها هزار یا میلیون کاربری رو که دارند رو به نمایندگی از اون ها پیش خودشون نگه میدارن .

فقط توی چند تا از Exchange های پر آوازه مثل اینایی که اسماشون رو آوردیم نزدیک به یک و نیم میلیون نگه داری میشه . این یعنی بیش از 7.5 درصد کل بیت کوین پیش این چند تا Exchange نگهداری میشه و مشخصه که این عدد و رقمی که گفتیم خیلی پایینتر از واقعه امور است چرا که پیدا کردن همه آدرس ها و بیتکوین های Exchangeها همچین خوب راحت هم نیست و به جز این چندتا Exchange هزاران Exchange کوچکتر دیگه هم توی همه جای دنیا وجود داره .

Exchangeهای محلی هر منطقه هم کلی بیت کوین باز به نمایندگی از کاربراشون نگه میدارند . توی ایران هم تعداد زیادی Exchange داریم . به هرحال فعلا میدونیم که از ده تا آدرس بیت کوینی که بیشترین مقدار بیت کوین رو توی دنیا دارن و بالاترین آدرسها توی دنیا هستند چهارتاشون مال Exchange هاست که یعنی این چهار تا آدرس نماینده میلیون ها کاربر اون Exchangeها هستند .یعنی متعلق به تعداد خیلی زیادی از افراد هستن.

ضیا: فقط Binance به تنهایی صاحب دو تا از این آدرسهاست و نزدیک به نیم میلیون بیت کوین توی این دو تا آدرس داره . چارتها و نموداراین که بقیه Exchangeها هر کدوم چقدر بیت کوین دارن و توی گذر زمان چقدر کمتر یا بیشتر شده رو هم توی لینکی که توی جزئیات پادکست میزاریم میتونید بعدا ببینید.

واقعا شگفت انگیزه که میتونیم وضعیت تعداد بیت کوین یا تغییرات مقداروتوزیع رو بین آدرس ها اینقدر راحت پیدا کنیم .ولی خوب به جز Exchangeها باز شرکت ها و موسسات مالی دیگه ای هم هستند که دارایی اشخاص رو توی وزارتشون قرار میدن و مقادیر زیادی بیت کوین دارن که توی نگاه اول شاید فکر کنیم یه نهنگ بیت کوین اما اینطوری نیست و مثل Exchangeها اون بیت کوین ها متعلق به افراد بیشماری هستند یکی از این نوع موسسات گری اسکیل که یه صندوق سرمایه گذاری یا به انگلیسی بهش میگن Trust Fund . کارش این که یه واسطه باشه بین کاربر و اون دارایی و خریدشو ، نگهداریشو ، مدیریتشو تسهیل کنه . فرقش با Exchange اینه که توی این صندوق سرمایه گذاری شما تبادل و معماله انجام نمیدید و خوب افراد زیادی هم هستند که از این صندوق های سرمایه گذاری استفاده میکنند و به بیت کوین هم محدود نیستن و برای خیلی از داراییهای دیگه هم وجود دارن . گری اسکیل بزرگترین Trust Fund بیت کوینه و حدودا 647 هزار بیت کوین کاربراشو در اختیار داره ، این میشه 3.5 درصد کل بیت کوین های موجود . به جز Trust Fund ها یه جور شرکت های حضانتی دیگه هم وجود دارند که بیت کوین توی خزانشون نگهداری میکنن و به ازای اون بیت کوین توکنی رو به شما میدن که بتونید مثلا تو شبکه های دیگه مثل اتریوم و ... از اون توکن استفاده کنید .

توجه کنید این چیزهایی که تا الان گفتیم همه شرکت های حضانتی یا به انگلیسی میگن Custodial و از استفاده از خدمات این شرکت ها ریسک های جدی داره و ممکنه یه وقت شما رو معلق کنه یا بیت کوینتون رو بهتون پس ندن . پس برای همین یا ازشون استفاده نکنید یا اگه استفاده میکنید به این موضوع واقف باشید . حواستون باشه که داراییتون در اختیار خودتون نیست

آره . این یکی اسمش WBTC یا RABT بیت کوین که هر توکنش مثلا معادل یک بیت کوینه . یعنی یه دونه بیت کوین به ازای هر توکن توی خزانش نگهداری میکنه و این توکن چون تو شبکه دیگه هم امکان استفاده داره خیلی ها میرن ازش استفاده میکنن . حدود 225 هزار بیت کوین در اختیار RABT بیت کوین هست اما اگر آخرین وضعیت آدرس های این توکن رو توی شبکه اتریوم چک کنیم میبینیم که 41 هزار آدرس مختلف از این توکن ها دارن و ازش استفاده میکنن . این یعنی تعداد خیلی زیادی از افراد نه الزاما 41 هزار نفر ولی یه عدد بزرگی از افراد هستند که شرکت RABT بیت کوین به نمایندگی از اونا بیت کوین توی خزانش داره . اما باز مثل شرکت های قبلی که گفتیم رو شبکه بیت کوین به نظر میاد که همه بیت کوین ها مال یه شخص یا نهنگ هستند که اگه توجه کنید اینطور نیست .

سارا : به جز این چند تا که ضیا گفت شرکت ها و موجودیت های دیگه هم هستند که گرچه کمتر ازاینان ولی باز بیت کوین زیادی دارن . مثلا زنجیره های جانبی مختلف اگه یه مثال ازشون بزنیم مثل Sidechain Liquid که هزاران بیت کوین کاربران توش قفل شده . بعد این توضیحات الان دیگه توزیع بیت کوین از لحاظ افرادی که بیت کوین دارن خیلی هم بد به نظر نمیاد . چون مثلا اگه مقایسه کنیم چه در مقابل خیلی از آلت کوین ها که درصد زیادی از کوین ها فقط دسته تیم و صاحب پروژششون هست و چه با دارایی های سنتی تر مقایسه کنیم ، اونا خیلی توزیع متمرکز تری دارن .

مثلا سهام پنج تا شرکت اول حوزه تکنولوژی رو ببینیم به شدت و به شکل عجیبی در دسترس چندتا شرکت بزرگ سرمایه گذاری متمرکز شده که باز عمدتا نماینگر تعداد زیادی از آدم ها هستند . مثل چیزی که برای بیت کوین توضیح دادی. مثلا 40 درصد سهام Facebook یا بیش از 35 درصد سهام Apple یا نزدیک به 50 درصد Netflix دست فقط چندتا شرکت سرمایه گذاریه . از یه سمت دیگه مدیرعامل ها و بنیانگذارهای این شرکت ها هم به تنهایی خودشون درصد خیلی زیادی از سهام شرکتاشون رو دارن که دیگه خیلی وارد جزئیات نمیشیم . به نظر میاد الگوی این توزیع متمرکز به صورت خیلی شدید تری توی بازارهای مالی سنتی رواج داره ولی برگردیم به شبکه بیت کوین . چه اطلاعات دیگه ای رو از شفافیت شبکه بیت کوین میتونیم استخراج کنیم .

ضیا: بیت کوین های خفته ساتوشی و افراد اولیه توی دنیای بیت کوین . طبق بعضی تحلیل ها که انجام شده میگن ساتوشی اندازه یک میلیون بیت کوین داره و. البته تحلیل های دیگه ای هم هست که عدد نزدیک 500 هزارتا رو میگه ولی درکل ساتوشی و اولین آدمهایی که وارد بیت کوین شدند حدود 2300 هزار تا بیت کوین خوابیده دارن که توی آدرس های مختلفی پخش و پراکندست و بیشتر از یه دهه است که تقریبا هیچکدومشون هم هیچ تحرکی از خودشون نشون ندادن یعنی نه تراکنشی تا به امروز زدن نه فعالیتی از خودشون نشون دادن نه هیچی . توی لحظه ای که الان هستیم تقریبا غیر ممکنه که بفهمیم صاحب های این بیت کوین ها هنوز کلیدهای خصوصی این بیت کوین ها رو دارن یا نه . آدم های زیادی که توی روزهای اولیه بیت کوین واردش شدن بیت کوین های خودشون رو فروختند یا خیلی هاشون هم از دست دادن مثل مثلا Dustin Tramel ، Martin Marley ، Laszlo یا همون آقای پیتزا که خیلی ها میشناسنش و آدمهایی خیلی زیاد دیگه . احتمال این که کلید خصوصی این بیت کوین از بین رفته باشه زیاده چون اون موقع هنوز امنیت موضوع جدی نبود . بیت کوین ها ارزشی نداشتن ، آدم های زیادی هم بهشون اهمیت نمیدادن . نرم افزارها هم که خیلی بد بودن پس امکان از دست رفتن دارایی خیلی بیشتر بود . در کل باور کردنش سخته که بعد این همه رشد قیمتی و گذشت بیش از یک دهه کسی هنوز بیت کویناش رو نگه داشته باشه . اگه نگه هم داشته باشه باید صفر دست ترین بیت کوینر دنیا باشن ولی به هرحال هیچ وقت نمیتونیم به صورت قطعی متوجه بشیم که Private key اون کوین ها وجود داره یا که تو گذر زمان از دست رفته .

یه سری دیتاهای دیگه هم که میتونیم به دست بیاریم مقدار بیت کوین های سوختست . بیت کوین هایی که به آدرس های به اصطلاح Vanity یا مثلا به Script تای معیوب فرستاده شده باشن ، یه همچین چیزایی .

Script معیوب که از اسمش مشخصه . پیش اومده که به خاطر مشکل نرم افزاری در گذشته ، تراکنش به اطلاعات اشتباهی شبیه به آدرس ارسال بشه و توی اون شرایط دیگه بیت کوین از دست میره . یه بار Mandegar ، Exchange Mandegar یعنی به دلیل اشتباهش توی نرم افزارش توی سال 2011 تعداد 2600 بیت کوین رو همینطوری به اشتباه از بین برد .

موردی که باز بهش اشاره کردیم گفتیم آدرس های Vanity . اونا هم یه جور آدرسهایی اند که کسی Private Key شون رو دراحتیار نداره و با چشم هم به این آدرسها نگاه کنیم خیلی راحت قابل تشخیص ان . مثلا اولشون یه اسم طولانی یا جمله معناداره یا که مثلا تعداد زیادی از یه عدد توشون تکرار شده بذارید یه مقدار ملموس ترش کنم . مثلا ده تا کاراکتر اول یه آدرس همشون یک باشه . اینجور آدرسها چون میدونیم امکان تولید جفت کلیدشون تقریبا غیر ممکنه ، میتونیم با قطعیت بدونیم که کلید عمومی یادداشت شده و کلید خصوصی دست هیچکسی نیست . برای همین بیت کوینی که به این آدرسها ارسال بشه سوخته حساب میشه و هزاران بیت کوین توی این آدرسها پیدا میشه که سوخته شده . اینجور آدرسها یه سری کاربردها داشتن که جالبه ولی خیلی طولانی میشه شاید بهتره یه بار درموردشون یه بار یه ویدئو بسازم و توی کانال یوتیوبم بزارم . لینک کانال یوتیوبم رو میتونید توی جزئیات پادکست ببینید . از اونجا میتونید منتظر همچین ویدئویی هایی باشید .

سارا: واما توزیع تعداد بیت کوین ها یه موضوع بسته نیست ،همیشه در حال تغییره . با همه چیزایی که گفتیم الان فهمیدم که افسانه توزیع آدرسهای بیت کوین ماجراش چیه و چقدر وابسته به عوامل مختلفیه . دیدید که چقدر مقدار توزیع واقعی با چیزی که توی نگاه اول میبینیم فرق میکنه و درواقع توزیع شده تر است . باید بگیم که وضعیت توزیع همیشه در حال بهبود و توزیع شدگی بیشتر بوده ، با رشد پذیرفتگی هرچه بیشتر بیت کوین میان افراد این توزیع هم هرچه بیشتر پراکنده تر میشه و تمرکزش کمتر و کمتر میشه . ماینرها هم همیشه به دلیل مخارجی که دارن نیاز به مقدار قابل توجه ای از بیت کوینهایی که استخراج میکنن رو بفروشن . اون بیت کوین ها در دست افراد دیگه قرار میگیره .

طبق تحقیقی که NBR انجام داده آدرسهایی که حداقل یک صدم بیت کوین توی اونا باشه از ابتدای سال میلادی تا به امروز بیش از نیم میلیون عدد رشد داشته که یعنی اشخاص بیشتری مقدار بیت کوین خرد دراختیار دارن. اگه چارت های گزارش NBR رو ببینیم میتونیم مشاهده کنیم تعداد افراد دارندگان مقادیر خرد بیت کوین که میشه گفت همون افراد و عموم جامعه هستن رشد خیره کننده و چندین برابری توی چهار پنج سال اخیر داشتن. احتمالا هم این عدد همینطوری بیشتر و بیشتر رشد کنه .

من که خیلی این قسمت پادکست رو دوست داشتم ، اگه شما هم به این قسمت علاقه مند بودید و میخوان اطلاعات بیشتری از شبکه بیت کوین بدست بیارید باید بدونید که به این نوع تحلیل ها تحلیل On-chain میگن البته که من به کمک ضیا اطلاعات فنی خیلی زیادی هم بهش اضافه کردیم تا این اطلاعات کامل تر بشه . ولی در کل واقعا شگفت انگیزه که از شفافیت شبکه بیت کوین میشه اینچنین اطلاعات غنی و مفیدی بدست آورد . علاقه مندان به این موضوعات رو تشویق میکنیم که دنیای تحلیل های On-chain رو دنبال کنن تا همراه با کاووش در اطلاعات On-chain درک بهتری از وضعیت شبکه بدست بیارن . از جمله منابع این اطلاعات به زبون فارسی میتونید یکی از تیم هایی که روی این موضوعات فعال هستن رو دنبال کنید . تیم کریپتو کوانت فارسی که تخصصشون توی تحلیل On-chain و لینک اینتسگرام ، توئیتر و تلگرامشون رو توی جزئیات پادکست قرار میدیم تا بتونید دنبالشون کنید و از مطالبشون استفاده کنید . همچین کریپتو ویزارد رو توی توئیتر ،یوتیوب و تلگرام دنبال کنید .

کریپتو ویزارد یکی از بهترین تحلیل گران و آموزش دهندگان این موضوع و یکی از اعضای تیم کریپتو کوانت است . امیداوریم که اطلاعات On-chain برای شما هم جذاب بوده باشه و بتونید ازشون استفاده کنید .

سارا: لانه‌ی خرگوش اول هر هفته منتشر می‌شه و می‌تونید از اسپاتیفای، انکر‌اف‌ام، کست‌باکس و پلتفرم‌های ‌استریمینگ دیگه اون رو دنبال کنید. علاوه بر اون، توی کانال تلگرام و یوتیوب ضیا صدر هم هر قسمت آپلود می‌شه. کافیه اسم لانه‌ی خرگوش رو به فارسی توی این پلتفرم‌ها سرچ کنید تا ما رو پیدا کنید. برای دسترسی مستقیم، همه‌ی پلتفرم‌های ما توی انکر قرار داره. فقط کافیه https://anchor.fm/RHJ رو تایپ کنید. صفحه‌ی پادکست ما رو فالو یا سابسکرایب کنید که از منتشر شدن قسمت‌های جدیدش مطلع بشین و بتونید اون رو دنبال کنید. اگه نظری یا پیشنهادی هم دارید می‌تونید با توییتر ضیا یا توی بخش‌های کامنت‌ پادکست با ما درمیون بذارید. فعلا تا هفته‌ی بعد و قسمت بعدی.